«وسطبازها» ناجی میشوند؟
تاریخ انتشار: ۱۸ بهمن ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۷۰۴۰۸۲۳
سعید حجاریان در یادداشتی در اعتماد نوشت: «وسطباز» به کسانی اطلاق میشود که بین دو امر سیاسیِ متناقض ایستادهاند و حاضر نیستند یک طرف را انتخاب کنند و دیگری را فرونهند.
در دوره ریاست جمهوری مرحوم هاشمی رفسنجانی غربیها ایشان را مودره (modérée) میخوانند. مقصود آنها این بود که در ایران دو جناح وجود دارد: جناح رادیکال و جناح میانهرو.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
با روی کارآمدن دولت اصلاحات بهتدریج واژه مودره از ادبیات سیاسی غربیها حذف شد، زیرا اپوزیسیون و راست رادیکال داخلی تؤامان تضعیف شده و میانهی قوی شکل گرفته بود.
اما اکنون اصطلاحی ابداع شده است و از سوی برخی مورد تحسین قرار میگیرد؛ مقصود من اصطلاح «وسطباز» است. بهنظر میرسد تبار این اصطلاح به زندان دوره پهلوی دوم بازمیگردد. در آن ایام «وسطباز» به دو معنا بهکار میرفت. معنای اول ناظر به کنش آشتیجویانه نیروهایی بود که میخواستند میان نیرویهای مذهبی و چپ، فصل خصومت کنند. گاهی به این افراد «چینی بندزن» میگفتند، هر چند این افراد میدانستند وسطگیری/وسطبازیشان بیفایده است، ولی گویی اینها برای روز مبادا و به قصد داوری چنین نقشی را برای خود تعریف کرده بودند.
معنای دوم، اما متفاوت بود. در این معنا وسطباز به کسی گفته میشد که در زندان گاهی با ساواک همراهی میکرد و گاهی با زندانیها. یعنی قائل به رفتوآمد بود! به قول عربها: یأکلون مع الذئب و یبکون مع الراعی؛ بنابراین میتوان نتیجه گرفت وسطبازی چه در لفظ و چه بهمثابه کنش در دوره ما ابداع نشده است. اساساً زمانیکه وضعیت سیاست قطبی و آنتاگونیستی میشود، این گزاره رایج میشود که افراد یا با ما هستند یا بر ما. به عبارتی میانه از بین میرود.
اما مفهوم «وسطباز» که اکنون مصطلح شده است، به چه معناست؟ مطابق ادبیاتی که رایج شده است «وسطباز» به کسانی اطلاق میشود که بین دو امر سیاسیِ متناقض ایستادهاند و حاضر نیستند یک طرف را انتخاب کنند و دیگری را فرونهند. مثلاً دوگانه انتخاباتمحوری و تحریممحوری و یا همانطور که قبلتر رایج بود، شاهی و مصدقی. بدیهی است در فقره اخیر انسان میتواند نه شاهی باشد نه مصدقی و قائل به خط سوم باشد. همانطور که میتواند قائل به مشارکت مشروط در انتخابات باشد.
به گمان من زمانیکه در مسئله یا موقعیتی تضاد اساسی وجود داشته باشد، «وسطبازی» منتفی میشود. مانند وجود یا عدم ایران؛ یعنی کسی نمیتواند همزمان قائل به ایران یکپارچه و جدایی سرزمینی باشد. به همین سیاق معتقدم یک نیروی سیاسی نیز نمیتواند میان دو امر متناقض وسطبازی کند. چنانکه پیشتر گفتهام: «نیروی سیاسی نمیتواند همزمان روی دو صندلی بنشیند». به عبارتی باید چنین نیروهایی را وادار به انتخاب کرد تا به آشفتگی نظری و سیاسی اولاً برای خود و ثانیاً برای دیگران دامن نزنند.
«وسطبازی» معمولاً کنشی آرام و بیخطر تلقی میشود، اما معمولاً وسطبازان برخلاف تصورشان به بازی ریسکآلودی قدم میگذارند. گویی اینها در زمان جنگ روی یال کوه/تپه حرکت میکنند و میدانیم در چنان شرایطی هر آن ممکن است از طرفین جنگ مورد اصابت گلوله قرار بگیرند.
برای تقریب به ذهن ایده آقای ریشهری برای تأسیس جمعیت دفاع از ارزشها را مرور میکنم. ایشان در سیاست معتقد به جریان سوم/خط سوم بود و جمعیت مزبور تلاش داشت خود را بهعنوان نیروی سوم یا بهتعبیر امروز «وسطباز» معرفی کند. اما، در مقطع انتخابات دوم خرداد اولاً مورد اصابت صریحترین نقدها از سوی دو جناح راست و چپ قرار گرفت، و ثانیاً در لحظهای ستادها و ظرفیتاش به آقای ناطق نوری هبه شد، و آخرالامر با رأی اندک از صحنه سیاست ایران حذف شد.
در پایان پرسشی مطرح است و آن اینکه آیا وسطبازی –با تعریفی که بالاتر ذکر آن آمد- معادل ساخت میانهی قوی است؟ پاسخ منفی است.
وسطبازی چنانکه واضعان و حامیان آن ذکر میکنند ابژهی قدرت و یا ابزار تسهیلگر آن است حال آنکه میانهی قوی بر آمده از نوعی موازنه قواست و از سطح قابل قبولی از سوژهگی برخوردار است؛ وضعیتی که در قدرتگیری جامعه مدنی میان توده مردم و دولت پدید میآید. به دیگر سخن اگر فقره نخست از جنس گوشهچشمها و عطایاست فقره دوم از نوع ائتلاف و قدرتسازی از پایین است.
اگر توسعه و دموکراسیِ بازگشتناپذیر را غایت سیاستورزی در شرایط کنونی در نظر بگیریم، طبعاً قدرت جامعه مدنی در این میان نقش اصلی را ایفا میکند. در واقع، جامعه مدنی به شرط آنکه دولتساخته نباشد و استقلال کامل داشته باشد قادر است به نمایندگی از تودهها بر جامعه سیاسی اعم از دولت و احزاب اثر بگذارد و آنها را مطابق مطالبات مردم جهت دهد.
حال آنکه در جامعه مدنی دولتساخته ما صرفاً با صورتکهای مطالبهگر مواجه هستیم که اولاً قادر به چانهزنی با نهادهای قدرت نیستند، زیرا خود برآمده از فرآیند نهادزدایی هستند و ثانیاً مطالبات متکثر جامعه را دفرمه میکنند، زیرا ناگزیر از بازی در میدان محدود و از پیش تعیین شده هستند.
منبع: فرارو
کلیدواژه: سعید حجاریان جامعه مدنی وسط بازی وسط باز
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۰۴۰۸۲۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تصویب تشکیل استان تهرانِ شرقی در کمیسیون سیاسی دولت
سید محمدتقی شاهچراغی در جلسه شورای اداری ورامین با اشاره به لزوم پیگیری مطالبات مردم اظهار داشت: تشکیل استان شرقی و استان شدن ورامین فرایندی دارد که آغاز شده و در مسیر اجراست.
وی با بیان اینکه بخشی از کارهای استان تهران شرقی پیش رفته است افزود: این تقسیمات فرآیندی دارد که در حال پیگیری است و تاکنون در کمیسیون سیاسی دولت مصوب شده و بر اساس قانون باید در دولت و مجلس بررسی شود.
معاون وزیر کشور تصریح کرد: مطالبات مردم و مشکلات احصا شده، لذا باید ثبت و توسط فرمانداران و معاونان استاندار تهران رسیدگی شود.
شاهچراغی ابراز داشت: ارتباط با مردم نیاز به برنامه ریزی مستمر دارد و فرمانداران و بخشداران باید به این نکته توجه کنند که دیدار با اقشار مختلف جامعه از جمله دانشجویان، کشاورزان، عشایر و ... منوط به دوره خاصی نباشد و مشکلات احصا شده بهصورت مستمر پیگیری شود.
وی با اشاره به برگزاری انتخابات افزود: انتخابات در استان تهران کمنظیر و حتی بینظیر بود که با همکاری تمام استانداران و فرمانداران پیگیری شد و در احقاق ۴ راهبرد فرموده مقام معظم رهبری گامهای ارزشمندی را شاهد بودیم.
معاون وزیر کشور در پایان خاطرنشان کرد: دشمنان ما از برگزاری انتخابات پرشور در ایران هراس داشتند و پیامهای رسمی صادر کرده بودند که اختلال و ضربهای به انتخابات وارد میکنند، اما انتخابات در تمام کشور و حتی در مرزها بهخوبی انجام شد و برای اولین بار بیش از ۹۹ درصد آرای مردم بهصورت آنلاین اتخاذ شد.
باشگاه خبرنگاران جوان سیاسی دولت